Stich Simon Marius

Simon Marius

Matematikçi – hekim – astronom

1573 – 1624

Simon Marius (Mayr)

Kısa bir özgeçmiş ve araştırmaları

Kendisini Marius olarak isimlendiren Gunzenhausen’lı matematikçi, doktor, astronom ve takvim yapımcısı Simon Mayr (1573-1624), Ansbach’ta soylu bir saray matematikçisiydi. Galilei ile aynı zamanda Jüpiter’in aylarını keşfetti ancak bulgularını daha sonra yayımladı. Bu nedenle Galilei onu intihal ile suçladı. Bu gün Marius’un Jüpiter’in uydularını Galilei’den tamamen bağısız olarak keşfettiğini ve gözlemlerinin kısmen daha doğru olduğunu biliyoruz. Henüz yaşadığı zamanlarda bile Andromeda Galaksisi’ni tasvir eden ilk Avrupalı olduğu tartışılmaz bir konuydu.

Özgeçmiş

Marius, 10 Ocak 1573’te Bavyera’nın Gunzenhausen Kenti’nde doğdu ve 26 Aralık 1624’te (E.U.) Ansbach’ta öldü. Babasının ismi Reichart Marius’tur ve bir süreliğine belediye başkanlığı yapmıştır. Annesinin ismi ise Elisabetha’dır. Marius 1606 yılında Nürnberg’li matbaacısı Hans Lauer’in (1560-1641) kızı Felicitas Lauer (5 Mart 1590’da vaftiz edildi) ile evlendi. En az iki oğulları ve beş kızları vardı.

Sınır kontu Georg Friedrich’in Marius’un şarkı söylemesini duyması, eğitiminin önemli bir dönüm noktası olsa gerek. Bey Marius’u beğenmiş ve onu 1586’da, 1601’e kadar devam edeceği ve en yakın öğrencisi olacağı Heilsbronner Prens Okulu’na almış. Ancak Königsberg’de sürmesi planlanan eğitimden bir şey çıkmamış ve Marius 1601’de bunun yerine Tycho Brahe’nin yanına, Prag’a seyahat etmiş. Burada 1605’e kadar, muhtemelen Galilei’ye rastladığı Padua’da, tıp okumuş. 1604, 1605 yılları arasında Padua’daki Alman Öğrenci Birliği’nin (Studenten-Nation) Yönetim Kurulu üyeliğini yapmış. 1606’dan 1624’teki (gregoryen: 5 Ocak 1625) ölümüne kadar Ansbach’ta saray matematikçisi olarak yaşamış.

Araştırmaları

Marius 1594’te meteorolojik kayıtlar tutmaya başladı. 1601 ile 1629 yılları arasında, yıllık takvimi Prognosticon Astrologicum yayımlandı. Daha 1610’da matematikteki üstünlüğünü, Yunanca’dan çevirdiği ve Ansbach’ta yayımladığı Die Ersten Sechs Bücher Elementorum Euclidis (ilk alti kitabi Euklid'in Elementarinin) ile kanıtlamıştı. Henüz teleskop öncesi çağda, 1956 yılının kuyruklu yıldızları hakkında yazılar yayımlamış ve Yılancı Takım Yıldızı’ndaki 1604 tarihli süpernovanın yerini kusursuz olarak hesaplamış usta bir gözlemciydi. Sponsoru Johannes Philipp Fuchs von Bimbach sayesinde Marius, 1609’un yazından itibaren bir Belçika teleskopu ile çalışmalarına devam etti ve kendi beyanına göre jülyen tarih ile 29 Aralık 1609’da -yani beyanlarını zaten gregoryen stilde vermeye başlamış Galilei’den bir gün sonra- Jüpiter’in büyük uydularını keşfetti. Keşfinden ilk kez 1612 tarihli Prognosticon’da bahsetti.

Marius bilimsel bulgularını ilk kez 1614’te Mundus Iovialis’te yayımladı. Bunun üzerine ünlü İtalyan rakibi onu 1623’te yayımladığı Il Saggiatore’de intihal ile suçladı. Galilei keşfi önce yaptığını daha Mart 1610’da Siderus Nuncius’u (Yıldızlar Elçiliği) kullanarak emniyete almıştı, ancak Marius, Galilei’nin değinmediği bazı detayları gözlemlemişti. Jüpiter’in uydularının yörünge düzleminin, Jüpiter’in ekvatoral yörünge düzlemine göre, tutulum gibi hafif eğik olduğunu fark etti. Bu durum enlemdeki tutarsızlıkların açıklanmasını sağlıyordu. Marius uyduların parlaklıklarının da değiştiğini saptadı ve 1608 ile 1630 arasındaki zamanı kapsayan tabelalar oluşturdu.

1611’in yazından bir mektupta Marius Venüs gözlemlerinden bahsediyor. Ayrıca Ağustos 1611’den beri güneş lekelerini gözlemliyor ve Kasım’da güneş lekelerinin hareketinin ve bu nedenle de güneşin ekvatoral düzleminin tutuluma göre eğik olduğu buluyor. 1619’da ilk defa lekelerin görünümünün periyodik olabileceğinden şüpheleniyor. Marius Aralık 1612’de Andromeda Galaksisi’ni gören ilk Avrupalı oluyor ve 1618’de, Kasım sonundan Aralık’a kadar o yılın üçüncü ve en büyük kuyruklu yıldızını gözlemliyor.

17. yüzyılın başlarının en önemli astronomik keşiflerini elinin altında bulundurmasına rağmen Marius, evrenin güneş merkezli olduğu görüşüne karşıydı. Dünya’nın merkez kabul edildiği “Tychnonik Sistem”’i destekliyordu. Beyanına göre bu görüşe Brahe’den bağımsız olarak, 1595 ile1596 yılları arasında kışın, ilk kez Kopernik okurken sahip olmuştu.

Marius’un tamamen bağımsız olarak araştırma yaptığı ve daha ilk gözlemlerinin bile Galilei’ninkilere göre günümüz değerlerine daha yakın sonuçlar getirdiği 20. yüzyılın başlarında kanıtlanmış olmasına rağmen, Marius’un çalışmaları bu gün hala intihal suçlamaları tarafından gölgeleniyor.

Kazandığı Onurlar

1612’de Marius’a Gunzenhausen şehri tarafından gümüş bir kupa hediye edilmiştir. 20. yüzyılda başlatılan Jüpiter’in uydularının, Romalı tanrı Jüpiter’in eşlerinin ardından isimlendirilmesi, bu fikri 1613’te Regenburg’da Johannes Kepler’den ilham alan Marius’a aittir.

Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) Ay’ın üstündeki bir krateri, ayrıca onun yakınındaki “Marius Hills”’i (Marius Tepeleri) ve “Rima Marius”’u (Marius Kanalı) Simon Marius’un ardından isimlendirerek onu onurlandırmıştır. İsmi geçici olarak “1980 SM” konmuş olan asteroide 2014’te kalıcı olarak “7984 Marius” ismi verilmiştir. Gunzenhausen Şehri’nde bir lise, adını Simon Marius’tan almıştır, ayrıca şehir merkezinde Marius’un anısına bir plaket bulunmaktadır. Ansbach’taki Onaldia Kongre Merkezi’nde Simon-Marius-Salonu bulunmaktadır. Lions Klübü, 1991’de Münihli sanatçı Friedrich Schelle’nin tasarladığı bir anıtı Kleiner Schoßplatz’a diktirmiştir. Marius’un hayatı veya onun çalışmalarıyla ilgili yerleşimlerde çeşitli sokaklar, ismini Simon Marius’tan almaktadır.